6 phương thức lừa đảo tiền số mọi người cần đề phòng

1. Lừa đảo Ponzi và Mô hình Kim Tự Tháp (Pyramid Schemes):

• Mô tả: Đây là hình thức lừa đảo kinh điển, không chỉ giới hạn trong tiền điện tử mà còn xuất hiện trong nhiều lĩnh vực đầu tư khác. Nguyên tắc cơ bản là “lấy tiền người sau trả cho người trước”.
• Cách thức trong tiền điện tử:
  • Hứa hẹn lợi nhuận cao bất thường và bền vững: Các dự án Ponzi thường quảng cáo lợi nhuận “khủng” (ví dụ: 1-2% mỗi ngày, hoặc thậm chí cao hơn) một cách đều đặn và “không rủi ro” hoặc “rủi ro thấp”. Điều này là phi lý trong thị trường biến động như tiền điện tử.
  • Tập trung vào tuyển dụng thành viên mới: Hệ thống Ponzi sống dựa vào dòng tiền mới đổ vào từ những người tham gia sau. Họ khuyến khích bạn giới thiệu thêm người vào hệ thống để nhận thêm hoa hồng hoặc lợi nhuận. Càng tuyển được nhiều người, bạn càng “kiếm được nhiều tiền” (trên lý thuyết).
  • Thiếu sản phẩm hoặc dịch vụ thực tế: Dự án thường không có sản phẩm hoặc dịch vụ nào tạo ra giá trị thực. Nguồn tiền trả lãi cho người tham gia chỉ đơn thuần là từ tiền của những người mới gia nhập.
  • Sụp đổ tất yếu: Khi dòng tiền mới không đủ để trả cho những người tham gia trước, hệ thống Ponzi sẽ sụp đổ. Những người tham gia sau thường mất trắng, trong khi những người ở đỉnh kim tự tháp (những kẻ tạo ra hệ thống và những người tham gia sớm) có thể kiếm được lợi nhuận từ việc “úp bô” những người khác.
• Dấu hiệu nhận biết: Lợi nhuận quá cao và bền vững một cách bất thường, tập trung vào tuyển dụng, thiếu minh bạch về nguồn gốc lợi nhuận, sản phẩm/dịch vụ mơ hồ.

2. Lừa đảo Phishing (Giả mạo) và Đánh cắp thông tin:

• Mô tả: Đây là hình thức tấn công mạng phổ biến, không chỉ trong tiền điện tử. Kẻ lừa đảo cố gắng giả mạo là một tổ chức, cá nhân uy tín (ví dụ: sàn giao dịch, ví tiền điện tử, dự án…) để đánh cắp thông tin cá nhân, mật khẩu, khóa riêng tư (private key) của người dùng.
• Cách thức trong tiền điện tử:
  • Email, tin nhắn giả mạo: Gửi email, tin nhắn SMS, tin nhắn trên mạng xã hội… giả mạo các sàn giao dịch, ví tiền điện tử, dự án tiền số, thông báo về “vấn đề tài khoản”, “cơ hội nhận thưởng”, “cập nhật bảo mật”… và yêu cầu người dùng cung cấp thông tin đăng nhập, mật khẩu, khóa riêng tư hoặc nhấp vào liên kết độc hại.
  • Website giả mạo: Tạo ra các website có giao diện rất giống với website chính thức của các sàn giao dịch, ví tiền điện tử… nhưng có địa chỉ URL gần giống hoặc hơi khác một chút. Người dùng dễ bị nhầm lẫn và nhập thông tin đăng nhập vào website giả mạo này.
  • Ứng dụng giả mạo: Phát tán các ứng dụng giả mạo ví tiền điện tử trên các cửa hàng ứng dụng không chính thức hoặc qua các kênh tải không an toàn. Ứng dụng này có thể đánh cắp thông tin khi người dùng cài đặt và sử dụng.
• Dấu hiệu nhận biết: Email/tin nhắn không chính thức, yêu cầu cung cấp thông tin nhạy cảm, liên kết đáng ngờ, website/ứng dụng không phải từ nguồn chính thức, lỗi chính tả/ngữ pháp trong thông tin.
• Phòng tránh: Luôn kiểm tra kỹ địa chỉ email/website, không nhấp vào liên kết lạ, không cung cấp thông tin nhạy cảm qua email/tin nhắn, chỉ tải ứng dụng từ nguồn chính thức, bật xác thực hai yếu tố (2FA) cho tài khoản.

 

3. Lừa đảo Romance Scam (Tình cảm):

• Mô tả: Kẻ lừa đảo tạo dựng mối quan hệ tình cảm giả mạo với nạn nhân qua mạng xã hội hoặc ứng dụng hẹn hò. Sau khi tạo được lòng tin, họ bắt đầu dụ dỗ nạn nhân đầu tư vào tiền điện tử hoặc gửi tiền điện tử cho họ với nhiều lý do khác nhau.
• Cách thức trong tiền điện tử:
  • Kết bạn và tạo dựng mối quan hệ ảo: Kẻ lừa đảo sử dụng hồ sơ giả mạo, thường là hình ảnh hấp dẫn, thông tin cá nhân “lý tưởng” để kết bạn và trò chuyện với nạn nhân. Họ tạo dựng mối quan hệ tình cảm nhanh chóng, thể hiện sự quan tâm, lãng mạn và tin tưởng.
  • Dụ dỗ đầu tư tiền điện tử: Sau một thời gian, kẻ lừa đảo bắt đầu “khoe” về thành công trong đầu tư tiền điện tử, hoặc “than nghèo kể khổ” và nói rằng đầu tư tiền điện tử là cách duy nhất để đổi đời. Họ dụ dỗ nạn nhân đầu tư theo “chỉ dẫn” của họ, thường là vào các dự án “ảo” hoặc ví tiền điện tử do chính họ kiểm soát.
  • Yêu cầu gửi tiền điện tử: Trong một số trường hợp, kẻ lừa đảo có thể không dụ dỗ đầu tư mà trực tiếp xin hoặc yêu cầu nạn nhân gửi tiền điện tử cho họ với các lý do như “khó khăn tài chính”, “cần giúp đỡ”, “muốn chứng minh tình yêu”…
  • Biến mất sau khi lừa được tiền: Khi đã lừa được một số tiền điện tử đủ lớn, kẻ lừa đảo sẽ cắt đứt liên lạc, xóa tài khoản và biến mất. Nạn nhân vừa mất tiền vừa tổn thương về tình cảm.
• Dấu hiệu nhận biết: Mối quan hệ tiến triển quá nhanh, người bạn ảo lý tưởng hóa, luôn nói về tiền bạc và đầu tư tiền điện tử, từ chối gặp mặt trực tiếp hoặc video call, sử dụng hình ảnh đánh cắp trên mạng.
• Phòng tránh: Cảnh giác với các mối quan hệ ảo trên mạng, không tin tưởng quá nhanh, không chia sẻ thông tin tài chính cá nhân, không đầu tư hoặc gửi tiền cho người mình mới quen qua mạng, đặc biệt là khi họ liên tục nói về tiền điện tử.

 

4. Lừa đảo Rug Pull (Rút thanh khoản):

• Mô tả: Hình thức này phổ biến trong các dự án DeFi (Tài chính phi tập trung) và DEX (Sàn giao dịch phi tập trung). Các nhà phát triển dự án “ảo” tạo ra một token mới, niêm yết trên DEX, thu hút người dùng mua vào và cung cấp thanh khoản (liquidity). Sau khi giá token tăng lên và có đủ thanh khoản, họ đột ngột rút toàn bộ thanh khoản ra khỏi sàn, khiến giá token giảm về 0 và nhà đầu tư mất trắng.
• Cách thức trong tiền điện tử:
  • Tạo token “rác”: Kẻ lừa đảo dễ dàng tạo ra một token mới trên các blockchain như Ethereum, Binance Smart Chain… với chi phí rất thấp.
  • Niêm yết trên DEX và tạo cặp giao dịch: Họ niêm yết token này trên các DEX và tạo các cặp giao dịch với các đồng coin phổ biến khác (ví dụ: DTVM/ETH, DTVM/BNB…).
  • “Bơm giá” và thu hút thanh khoản: Sử dụng các chiêu trò marketing, “bơm giá” ban đầu để thu hút người dùng mua vào token và cung cấp thanh khoản cho các pool thanh khoản trên DEX.
  • Rút thanh khoản và “Rug Pull”: Khi giá token đạt đỉnh và lượng thanh khoản đủ lớn, kẻ lừa đảo rút toàn bộ thanh khoản (thường là ETH, BNB…) ra khỏi pool thanh khoản. Điều này khiến giá token “rác” giảm mạnh về 0 vì không còn thanh khoản để giao dịch, và những người nắm giữ token không thể bán ra được.
• Dấu hiệu nhận biết: Dự án mới, ít thông tin, đội ngũ phát triển ẩn danh, không có kiểm toán bảo mật, hứa hẹn lợi nhuận cao bất thường từ staking/farming trên DEX, thanh khoản ban đầu thấp, giá token tăng trưởng quá nhanh và bất thường.
• Phòng tránh: Nghiên cứu kỹ dự án trước khi đầu tư, tìm hiểu về đội ngũ phát triển, kiểm tra kiểm toán bảo mật, thận trọng với các dự án mới và hứa hẹn lợi nhuận quá cao, tránh đầu tư vào các token có thanh khoản thấp hoặc không rõ nguồn gốc.

 

 

5. Lừa đảo Airdrop và Giveaway giả mạo:

• Mô tả: Kẻ lừa đảo giả mạo các dự án tiền điện tử uy tín hoặc người nổi tiếng trong lĩnh vực này để tổ chức các chương trình “Airdrop” (tặng coin miễn phí) hoặc “Giveaway” (quà tặng) giả mạo. Mục đích là thu thập thông tin cá nhân, lừa người dùng gửi tiền để “nhận thưởng lớn hơn” hoặc dụ dỗ truy cập vào website/liên kết độc hại.
• Cách thức trong tiền điện tử:
  • Thông báo Airdrop/Giveaway “hấp dẫn”: Kẻ lừa đảo tạo ra các bài đăng, tweet, video… giả mạo các dự án lớn hoặc người nổi tiếng, thông báo về chương trình Airdrop/Giveaway với phần thưởng rất lớn (ví dụ: hàng nghìn đô la giá trị coin miễn phí).
  • Yêu cầu tham gia “đơn giản” nhưng nguy hiểm: Để “nhận thưởng”, người dùng thường được yêu cầu thực hiện các bước đơn giản như:
    • Truy cập website giả mạo và kết nối ví tiền điện tử. (Website có thể đánh cắp khóa riêng tư hoặc thông tin ví).
    • Gửi một lượng nhỏ coin (ví dụ: 0.1 ETH) đến một địa chỉ ví để “xác minh” hoặc “kích hoạt” tài khoản nhận thưởng. (Số coin này sẽ mất vĩnh viễn).
    • Chia sẻ thông tin cá nhân (email, số điện thoại, địa chỉ ví…). (Thông tin có thể bị sử dụng cho các mục đích lừa đảo khác).
    • Tham gia vào các nhóm chat, kênh mạng xã hội giả mạo để “nhận thông tin cập nhật”. (Các nhóm này có thể tiếp tục phát tán thông tin lừa đảo).
  • Không có phần thưởng thực tế: Sau khi người dùng thực hiện các bước theo yêu cầu, họ sẽ không nhận được bất kỳ phần thưởng nào như đã hứa. Trong nhiều trường hợp, họ còn bị mất tiền hoặc thông tin cá nhân.
• Dấu hiệu nhận biết: Thông báo Airdrop/Giveaway đến từ nguồn không chính thức (tài khoản mạng xã hội mới, website lạ…), phần thưởng quá lớn so với bình thường, yêu cầu gửi tiền để “nhận thưởng”, yêu cầu kết nối ví vào website lạ, thông tin không rõ ràng, lỗi chính tả/ngữ pháp.
• Phòng tránh: Luôn kiểm tra thông tin Airdrop/Giveaway trên các kênh chính thức của dự án hoặc người nổi tiếng, cảnh giác với các chương trình “quà tặng” quá hấp dẫn, không gửi tiền hoặc kết nối ví vào các website không rõ nguồn gốc, không chia sẻ thông tin cá nhân trên các kênh không đáng tin cậy.

 

6. Lừa đảo Pump and Dump Nhóm Tín Hiệu (Signal Groups):

• Mô tả: Kẻ lừa đảo tạo ra các nhóm chat (thường trên Telegram, Discord…) và quảng cáo là “nhóm tín hiệu” cung cấp các “tín hiệu giao dịch” (thông tin về các đồng coin có tiềm năng tăng giá). Tuy nhiên, thực chất đây là một hình thức “pump and dump” có tổ chức.
• Cách thức trong tiền điện tử:
  • Tạo nhóm “tín hiệu VIP”: Kẻ lừa đảo tạo ra các nhóm chat miễn phí và trả phí (VIP), hứa hẹn cung cấp “tín hiệu” giúp người dùng kiếm lợi nhuận nhanh chóng từ giao dịch tiền điện tử.
  • “Tín hiệu” giả mạo và thao túng giá: Họ đưa ra các “tín hiệu” mua một đồng coin cụ thể (thường là các đồng coin nhỏ, ít thanh khoản). Thực chất, chính nhóm lừa đảo này đã mua vào đồng coin đó trước đó.
  • “Bơm giá” và dụ dỗ người dùng mua theo: Khi các thành viên trong nhóm (những người tin tưởng “tín hiệu”) đồng loạt mua vào theo “tín hiệu”, giá đồng coin bắt đầu tăng lên (tạo hiệu ứng “pump”).
  • “Úp bô” và xả hàng: Khi giá đạt đỉnh, nhóm lừa đảo bán ra (xả hàng) số coin đã mua trước đó, thu về lợi nhuận. Giá coin sau đó giảm mạnh (dump), và những người mua vào sau (những người tin vào “tín hiệu”) bị “úp bô”, thua lỗ nặng nề.
  • Lặp lại chu kỳ với các coin “rác” khác: Nhóm lừa đảo tiếp tục lặp lại chu kỳ này với các đồng coin “rác” khác, tận dụng sự tin tưởng của các thành viên trong nhóm để liên tục “úp bô”.
• Dấu hiệu nhận biết: Nhóm “tín hiệu” hứa hẹn lợi nhuận “khủng” và dễ dàng, liên tục đưa ra “tín hiệu” mua các đồng coin ít tên tuổi và thanh khoản thấp, kêu gọi mua vào “ngay lập tức”, ít chia sẻ về rủi ro, chỉ tập trung vào “khoe” lợi nhuận.

Phòng tránh: Cảnh giác với các nhóm “tín hiệu” hứa hẹn làm giàu nhanh chóng, tự tìm hiểu và phân tích thị trường thay vì phụ thuộc vào “tín hiệu” từ người khác, không đầu tư theo cảm tính hoặc FOMO, nhận thức rõ rủi ro của việc giao dịch các đồng coin nhỏ và biến động mạnh.